Ik voel, ik voel wat jij niet voelt

Vertrouwen op je gevoel

Drie onderzoekers tonen in maar liefst acht experimenten aan, dat als je meer vertrouwt op je gevoel, je toekomstige gebeurtenissen beter kunt voorspellen. In het eerste experiment mochten deelnemers de winnaar voorspellen van de Amerikaanse democratische voorverkiezingen uit 2008. De kandidaten waren Barack Obama en Hillary Clinton. De respondenten werden daartoe ingedeeld in twee categorieën. Een groep met een groot vertrouwen in hun eigen gevoel en één groep die geen vertrouwen in hun gevoel had. Vertrouwen in gevoel werd bij respondenten opgeroepen.

Respondenten in de ‘groot vertrouwen conditie’ moesten zich twee situaties voor de geest halen waarin ze op basis van gevoel een keuze moesten maken die positief was uitgevallen. Het vertrouwen in hun gevoel werd hier door versterkt. Respondenten in de weinig vertrouwen conditie moesten daarentegen maar liefst tien van dit soort situaties beschrijven. Omdat dit laatste veel moeilijker is, krijgen zij het idee dat ze eigenlijk niet op hun gevoel kunnen vertrouwen. De resultaten tonen aan dat respondenten met een groot vertrouwen in hun gevoel, de uitkomst van de democratische voorverkiezingen beter wisten te voorspellen (71,9% versus 63,9%).

Populariteit

Het hierboven gerapporteerde verschil werd ook aangetroffen bij het voorspellen van het succes van films. Ook bij het voorspellen van de winnaar van een talententenjacht (American Idol) werd het verschil aangetroffen. Bij al deze voorbeelden (politieke verkiezingen, films, talentenjacht) speelt populariteit een rol. Een mogelijke verklaring van de uitkomst van de experimenten zou wellicht kunnen zijn dat mensen die op hun gevoel vertrouwen, ook een goed gevoel hebben ontwikkeld voor de populariteit van mensen of ‘dingen’ (zoals films). Om na te gaan of populariteit daadwerkelijk de verklarende factor is, werd een onderzoek uitgezet naar het voorspellen van de hoogte van de Dow Jones index (populariteit speelt hier geen rol). Ook hier bleek dat mensen die meer op hun gevoel vertrouwen, beter de hoogte van deze index kunnen voorspellen.

In vier onderzoeken was tot dusverre aangetoond dat mensen die op hun gevoel vertrouwen beter kunnen voorspellen. Dit heeft dus niets te maken met een soort zesde zintuig voor de populariteit van mensen of dingen. Een andere mogelijke verklaring is dat de betere voorspellers een sociale antenne hebben waarmee ze collectieve gevoelens en groepsgedrag waarnemen. Een laatste mogelijke verklaring die de onderzoekers aandragen, is dat we de hele dag onbewust veel informatie opslaan. Deze kan, zonder dat we dat weten, bij voorspellingen goed van pas komen. Waar het dan om gaat is in hoeverre we deze informatie weten te ontsluiten en er op durven te vertrouwen. Deze laatste verklaring sluit aan bij het gedachtengoed van Ap Dijksterhuis, auteur van ‘Het slimme onbewuste’.

Onbewust informatie ontsluiten

In nog eens vier onderzoeken tonen de wetenschappers aan dat de theorie van Dijksterhuis het effect van de goede voorspellingen inderdaad kan verklaren. Mensen die op hun gevoel vertrouwen, kunnen bijvoorbeeld wel redelijk goed het weer in hun eigen regio voorspellen, maar niet dat in een regio in een ander land. En ze kunnen het weer ook niet goed voorspellen als het gaat over langere periodes. Kortom: ze kunnen alleen maar adequate voorspellingen doen als ze op de een of andere manier onbewust informatie over het te voorspellen object of subject tot zich hebben kunnen nemen. Blijkbaar kunnen mensen die op hun gevoel vertrouwen deze onbewust opgeslagen informatie beter ontsluiten.

Op grond van acht onderzoeken kunnen we concluderen dat mensen die sterk op hun gevoel vertrouwen betere voorspellingen kunnen doen. Hoogstwaarschijnlijk komt dit omdat zij onbewust opgeslagen informatie weten te gebruiken voor het maken van hun voorspelling. Als we niet zijn blootgesteld aan bepaalde informatie, verdwijnt het effect van het kunnen doen van goede voorspellingen. Bijvoorbeeld de weersverwachting van de plaats Melbourne in Australië. Het aardige is dat de onderzoeken aantonen dat je het vertrouwen op je gevoel kunt manipuleren. Door je twee situaties in te denken waarin je een goede voorspelling hebt gedaan, zal het vertrouwen dat je goede voorspellingen kunt doen, toenemen. En wonderbaarlijk genoeg leidt dat er dan weer toe dat je beter een toekomstige situatie kunt voorspellen. Uiteraard wel onder de conditie dat je ‘iets hebt’ met de te voorspellen situatie.

Referentie(s)
Pham, M.T., Lee, L., Stephen, A.T. (2012), Feeling the future: the emotional oracle effect. Journal of Consumer Research, vol.39, no.3, p.461-477.