Recyclen of weggooien?
Misschien heb je thuis een doos voor oud papier staan waar je kranten in weggooit. Als dat zo is, zul je er waarschijnlijk niet alleen kranten maar ook tijdschriften en gebruikte A4-vellen papier ingooien. Maar wat doe je met de papieren wikkel van een chocoladereep of met een opengescheurde kartonnen verpakking? Gooi je die bij het oud papier of gooi je die in de vuilnisbak? Twee onderzoekers stelden vast dat de grootte van datgene wat je weggooit en de mate waarin het is beschadigd, bepalen of we iets voor recycling aanbieden.
Recyclegedrag
Gedurende het consumptieproces gebeuren er vaak dingen met de verpakking die de typische (zichtbare) kenmerken van het product aantasten. Papier scheurt en blikjes lopen deuken op. Neem bijvoorbeeld een vel papier van A-4 formaat. De meeste consumenten zullen dit voor recycling aanbieden. Zodra zo’n vel echter gekreukt raakt of in kleine stukjes is geknipt of gescheurd, neemt in de ogen van de consument de bruikbaarheid ervan af. Het lijkt dan namelijk niet meer op het prototype. De kans dat het in de prullenbak belandt is dan ook veel groter. Gezien het grote afvalprobleem is het erg belangrijk om het recyclegedrag van consumenten beter te begrijpen.
De wetenschappers Trudel en Argo startten een onderzoek naar de vraag waarom consumenten recyclebare producten vaak toch weggooien. Hun hypothese was dat wanneer de vorm of de grootte van een verpakking is aangetast, dit het recyclegedrag negatief beïnvloedt. Het product schuift dan in de beleving van de gebruiker als het ware op naar een andere categorie. Met andere woorden: de vervorming zorgt voor een afwaardering doordat het product niet meer lijkt op wat het oorspronkelijk was. En hoe meer een product vervormt tijdens gebruik, des te minder we het zien als waardevol en dus recyclebaar.
Perceptie van bruikbaarheid
De onderzoekers gingen ervan uit dat consumenten producten eerder zullen recyclen als deze een hoge mate van bruikbaarheid hebben. Om die stelling te testen zijn twee variabelen gemanipuleerd: vorm en grootte. De verwachting was dat wanneer tijdens het consumptieproces het eindproduct te klein wordt, dan wel incompleet, beschadigd of kapot raakt, consumenten het product niet langer beschouwen als behorend tot zijn oorspronkelijke categorie. Anders gezegd: de door de consument waargenomen bruikbaarheid gaat achteruit. Ze rekenen het product vervolgens dan tot de categorie ‘afval’ en gooien het weg.
Uit de onderzoeksresultaten blijkt duidelijk dat de grootte van een product een belangrijke factor is. We recyclen een groot vel papier namelijk eerder dan een klein velletje. Het onderzoek toonde verder aan dat het vervormen dan wel flink verkleinen van een product ertoe leidt dat de kans op recycling afneemt. Het is dus niet zozeer de vervorming die het ‘m doet, maar het uiteindelijke formaat dat overblijft.
Ook het materiaal blijkt een bepalende factor. Papier wordt in 63 procent van de gevallen hergebruikt, aluminium in 50 procent en plastics in slechts 7 procent van de gevallen. De onderzoekers stellen dan ook dat verder onderzoek gewenst is naar welke rol het materiaal speelt. En ook moet volgens hen meer onderzoek plaatsvinden naar de maatregelen die mogelijk zijn om het idee dat vervormde of kapotgemaakte artikelen per definitie onbruikbaar zijn, te bestrijden.
Nuanceringen
Er blijven wel nog wat losse eindjes over die nader onderzoek verdienen. Zo zullen milieubewuste consumenten eerder zeggen dat ze recycle ‘minded’ zijn. Maar het is onduidelijk of ze net zo vatbaar zijn voor de ‘flexibiliteit van de categorie-indeling’ zoals die uit het onderzoek is gebleken. Verder zou je uit de onderzoeksresultaten kunnen concluderen dat het niet uitmaakt of een product is vervormd door de directe gebruiker van het product of door iemand anders.
Toch is het volgens de onderzoekers voorstelbaar dat wanneer een product is ‘besmet’ door bepaalde mensen – bijvoorbeeld personen waar de consument zich niet mee identificeert – het sneller verhuist van de recycle-categorie naar de weggooicategorie dan wanneer anderen – waar hij tegenop kijkt – het hebben vervormd. Kortom: meer inzicht in wat verschillende contexten, producten en productkenmerken voor invloed hebben op wat als afval wordt gezien en wat als geschikt voor hergebruik wordt bestempeld, kan heel wat nuttige informatie opleveren.
Referentie(s)
Trudel, R., Argo, J.J. (2013), The effect of product size and form distortion on consumer recycling behavior. Journal of Consumer Research, vol.40, no.4, p.632-643.