Bij nudging draait het om ingrepen in de keuze-architectuur van consumenten om zo hun aankoopgedrag te beïnvloeden. Dat klinkt ingewikkeld, maar dat is het vaak niet. Een bekende nudge is het aanbieden van een standaard (‘default’) optie; consumenten overwegen die vaak het eerst. Vroeger prezen autoverkopers bijvoorbeeld een ‘kaal’ model vaak als standaardoptie aan, nu prijzen ze gewoonlijk enigszins aangeklede auto’s als default aan. In Amerika leidde dit tot een verhoging in de verkoopprijs van gemiddeld $ 1.500 per auto. Met ‘kleine’ prikkels kan je zo het gedrag van consumenten sturen. Sommige consumenten lijken daar gevoeliger voor dan andere. Onderzoek laat zien dat dit onder andere te maken heeft met je sociaaleconomische status.

Iedereen heeft inmiddels wel eens iets gelezen of gehoord over nudging. Maar wist je dat nudging deel uitmaakt van het vakgebied behavioral economics? Dit vakgebied gaat over het toepassen van gedragspsychologie op (bedrijfs-) economische vraagstukken. De laatste tien jaar is hier veel over geschreven; denk aan boeken van Daniel Kahneman (‘Thinking, fast and slow’) en die van Cas Sunstein & Richard Thaler (‘Nudge’). Hieronder kun je je kennis testen over de meest essentiële begrippen van behavioral economics!

Thuisbezorgd, Deliveroo, Foodora en Ubereats. Menigeen heeft hier wel eens een maaltijd besteld. Vooral in het weekend loopt het vaak storm op deze sites. Thuisbezorgd mocht voor het eerste kwartaal van 2017 maar liefst 6,2 miljoen bestellingen noteren (+ 31% ten opzichte van diezelfde periode in 2016), en ook de andere concurrenten blijven groeien. Wanneer je op een bestelsite je eten bij elkaar klikt, kom je er na bezorging vaak achter dat je oog groter bleek dan je maag. Je hebt weer eens veel te veel besteld, en de helft verdwijnt dan in de koelkast voor de volgende dag. Maar wellicht is dit probleem op te lossen met een simpele nudge?

Als een collectant voor een goed doel bij je aan de deur komt, staat het je vrij het bedrag te geven dat jij wilt. Maar stel voor dat je wordt ge-nudged… dat er een gesuggereerd bedrag op de collectebus staat. Zou je dan eerder en meer geld aan de collectant geven? Of zou het je dusdanig irriteren dat je minder geld geeft? Twee onderzoekers hebben vijf mogelijke effecten van het nudgen met gesuggereerde bedragen onderzocht.

Ken je dat gevoel? De priemende blik van iemand die je aankijkt, waardoor je je misschien wat ongemakkelijk voelt… In social marketing zijn foto’s van gezichten die je aankijken een methode om ongewenst gedrag te bestrijden. Als bewoners van een wijk hun afval niet netjes in daartoe bestemde containers deponeren, kan een foto van iemand die je aankijkt je gedrag in positieve zin beïnvloeden. Drie onderzoekers hebben in kaart gebracht wat zo’n priemende blik bij mensen oproept.

Overheden zijn verantwoordelijk voor het oplossen van grote sociale en/of gezondheidsproblemen, zoals obesitas, alcoholgebruik en discriminatie. Veel pogingen om deze problemen op te lossen – zoals burgers voorlichten over de nadelen van roken – werken onvoldoende, niet of zelfs averechts. Social marketing is een vakgebied dat overheden inzichten biedt in wat wel en niet werkt. En nudging is slechts één methode binnen dat vakgebied.

In de meeste bedrijfsrestaurants is het besef doorgedrongen dat je bezoekers moet aanzetten tot het maken van verantwoorde keuzes. Als dit besef niet vanuit de cateraar zelf is voortgekomen, is dit wel vanuit de werkgever die baat heeft bij gezonde medewerkers. Een verantwoorde keuze houdt in dat je kiest voor gezond eten en dat je niet teveel eet. Een goed voorbeeld van dat laatste is het weghalen van dienbladen (‘trayless dining’) waardoor mensen minder eten meenemen. Maar ook de relatieve plaats in het restaurant van (on)gezond eten heeft invloed op je keuzegedrag.

Stel je zit in een restaurant en op de menukaart staan slechts twee gerechten. Links staat een foto van een gezonde salade en rechts een foto van een ‘lekkere vette’ hamburger. Welk gerecht zou jij kiezen? Ga je voor de gezonde, of voor de ongezonde optie? En wat als we de foto’s nu eens van plaats verwisselen? Zou dat enig verschil maken? Nee, natuurlijk niet! Of toch wel? Lees in dit artikel over het bizarre effect van nudging…

Als het om duurzaam gedrag gaat, wordt wel gesteld dat er een verschil is tussen de burger en de consument. Als burger zijn we allemaal voorstander van het nastreven van duurzaam gedrag. Maar als consument zijn we lang niet altijd bereid daar meer voor te betalen. Communicatie is er mede op gericht mensen te overreden. Vooral als het gaat om het stimuleren van duurzaam gedrag blijkt dat de insteek van de boodschap van groot belang is om consumenten tot het gewenste gedrag aan te zetten.

Het idee was altijd, dat hoe groter het bord is, hoe meer je geneigd bent op te scheppen. Onderzoek toont aan dat de waarneming van de grootte van je bord bepaalt hoeveel je eet. En die waarneming is heel eenvoudig te beïnvloeden… Volgens onderzoek van Van Ittersum en Wansink kun je om minder te eten gebruik maken van de zogenaamde Delboeuf-illusie.

De succescases stapelen zich op, het effect ervan wordt meer en meer bejubeld, en zelfs de Belastingdienst komt er openlijk voor uit van deze technieken gebruik te maken. Nudging: als tool en als mindset zeer invloedrijk en effectief in het bewerkstelligen van gedragsverandering. Maar het succes roept ook vragen op: hoe ver mogen organisaties (met name overheden) gaan om mensen een zetje in een bepaalde richting te geven?

Sinds het verschijnen van Kahneman’s boek ‘Thinking; fast and slow’ zijn de begrippen Type I en Type II denken in ons vakgebied gemeengoed geworden. Type I verwijst naar automatische denkprocessen en Type II naar processen waar ‘reflectief denken’ plaatsvindt. Type II denken is gecontroleerd, langzaam, zelfbewust en weloverwogen. Hansen en Jespersen zetten een model uiteen waarin nudges onder meer op deze twee typen worden ingedeeld.

Gedragseconomie is een populair onderwerp op het moment en de boeken, onderzoeken en artikelen volgen elkaar snel op. Voornamelijk draait het in deze tak van wetenschap om het begrijpen van hoe consumenten beslissingen nemen. Naast gedragseconomie, zijn er in de tijd meerdere zogenaamde besluitvormingscholen gevormd. Door deze te (her)kennen kan het je helpen om niet alleen voor jezelf, maar ook voor je bedrijf betere beslissingen te nemen.

Sociaalpsychologisch onderzoek toont aan dat mensen sterk beïnvloedbaar zijn vanwege hun vaak onbewuste verlangen bij een groep te willen horen. Bedrijven en andere organisaties ontdekken steeds meer de kracht van ‘de sociale norm’. De Britse regering heeft deze tactiek bijvoorbeeld succesvol gebruikt in een brief aan achterstallige belastingbetalers. Steve Martin geeft in de Harvard Business Review vijf inzichten voor sociale normcampagnes voor het bedrijfsleven.