| Advertising | Beleveniscommunicatie | Brand equity | Brand loyalty | Brandmanagement | Brand stretching | City branding | Communicatie | Consumentengedrag | Design | Designmanagement | Design thinking | Identiteit en imago | Internal branding | Luxury branding | Naamgeving | Neurobranding | Nudging | Onderzoek | Online branding | Personal branding | Positioneren | Pricing | Reputatiemanagement | Retailing | Strategisch management | | | Boekbesprekingen
Zoals gezegd draait het bij positioneren om het maken van een scherpe keuze. Je kunt de nadruk dan leggen op unieke producteigenschappen, maar ook op de prijs, een 24/7 beschikbaarheid of wellicht de beste service. Door in alles wat je doet een bepaald aspect te benadrukken, kan je bij klanten om dat aspect bekend komen te staan. Maar bij positioneren moet je er ook voor zorgen dat je merk opvalt. Het is daarom noodzakelijk dat je een duidelijke focus in je positionering aanbrengt. Als je bij klanten ‘niet op het netvlies valt’, kunnen ze je namelijk ook niet overwegen.
De termen ‘positioneren’ en ‘positionering’ worden vaak door elkaar heen gebruikt. Toch verwijzen ze naar iets anders. Het woord positioneren (‘to position’) verwijst namelijk naar een activiteit, terwijl positionering (‘positioning’) naar het resultaat van deze activiteit verwijst:
Daarnaast mogen we hier de term herpositioneren (‘to re-position’) niet ongenoemd laten. Hierbij gaat het om de vaststelling van een nieuwe, aangepaste positionering van een merk. Soms wordt dit verward met rebranding, waarin de vraag naar een nieuwe merknaam centraal staat. Bij herpositioneren gaat het echter alleen om het opnieuw vaststellen van de positionering van een merk.
Je kunt een positioneringstraject ‘aanvliegen’ vanuit twee routes: ‘outside-in’ of ‘inside-out’. Als je ‘outside-in’ te werk gaat, kijk je eerst naar de behoefte in de markt. Naar wat voor product/dienst zijn klanten op zoek? Vervolgens kijk je hoe je hier met je merk op kunt inspelen. Deze volgorde van werken vind je duidelijk terug in het Brand Key model. Je kunt hier dus stellen dat het product of de dienst als het ware aan de vraag in de markt wordt aangepast.
Als je ‘inside-out’ te werk gaat, kijk je eerst waar je organisatie goed in is. Hieruit volgt een lijstje met zogeheten kerncompetenties. Je vraagt je dan vervolgens af hoe af hoe je deze competenties voor de markt relevant kunt maken. De inside-out route is samengevat in het MDC-model van positioneren. Deze aanpak werkt goed bij zowel dienstverlenende bedrijven als bij bedrijven die bijzondere producten voortbrengen.
Hieronder vind je meer informatie over allerlei aspecten van positioneren. Heb je nog vragen over dit onderwerp of suggesties en tips? Neem dan gerust contact met ons op.
Begin maart 2022 verscheen de vijfde editie van Positioneren. Deze druk kent niet alleen een inhoudelijke vernieuwing, maar ook de cover heeft een opfrisbeurt gehad. Door opvallende en deels complementaire kleuren te gebruiken, valt het boek meer op dan bij voorgaande edities. Inhoudelijk is deze vijfde druk op tal van punten bijgewerkt. Naast geactualiseerde voorbeelden en cases zijn ook de laatste inzichten over brand building erin opgenomen.
Tegenwoordig is het voor consumenten steeds belangrijker om een merk te kopen dat ‘dicht bij hen staat’. Maar dan moeten deze merken wel authentiek zijn en ergens voor staan. Veel merken zijn daarom op zoek naar hun onderscheidend vermogen. Toch blijkt het niet zo makkelijk voor merken om zich te onderscheiden van hun concurrenten. In zijn nieuwste boek pleit Marc van Eck voor ‘Karaktervol Positioneren’: het baseren van je merk op een ‘oerkarakter’. Hoe menselijker het merk, hoe sterker.
Sommige merken spelen in op het aspiratieniveau van consumenten. Onbewust laat je je door dit soort merken verleiden om een persoonlijke tekortkoming te compenseren. Niet zelden wordt rond zo’n merk een aureool van arrogantie gecreëerd, waardoor het bijna snobistische trekjes krijgt. In reclame wordt het merk de hemel in geprezen wat gepaard gaat met een neerbuigende houding naar andere merken. De vraag is echter of dit werkt. Laten we ons hier werkelijk door beïnvloeden?
Een handig hulpmiddel bij positioneren is het MDC-model. In dit model worden drie entiteiten onderscheiden (merk, doelgroep en concurrenten) die de rode draad vormen in elke positioneringsvraag. Namelijk: welke identiteitsaspecten die relevant zijn voor de klant (‘doelgroep’), moeten in communicatie worden benadrukt, hoe kan het merk gepositioneerd worden (categorisatie) ten opzichte van andere merken (‘concurrenten’)?
Welke organisatie heeft ze niet? Organisatiewaarden, klantwaarden, merkwaarden, kernwaarden, etc. Om wat voor waarden het ook gaat: meestal roepen ze een zekere ambivalentie op. Je weet dat je ze moet benoemen, maar ergens weet je ook dat ze niet praktisch genoeg zijn. Afschaffen dus? Ik denk van niet; het accent moet juist meer op de betekenis van een waarde liggen.
‘Vroeger’ konden wij in een college over positioneren nog vragen aan welk merk je dacht, bij het zien van een klok die ‘vier uur’ aangeeft. Het antwoord liet nooit snel op zich wachten: Cup-A-Soup! Je weet wel, van de campagne “Vier uur Cup-A-Soup. Dat zouden meer mensen moeten doen!”. Maar dat was vroeger. Want in 2008 is deze campagne gestopt, met alle gevolgen van dien…
Marketeers willen graag dat consumenten hun product beter vinden dan dat van de concurrent. Relevante vraag is dan of je als marketeer de nadruk moet leggen op vergelijkbare features van een hoger niveau (bijvoorbeeld een camera met meer megapixels), of op nieuwe features die geen enkel concurrerend product heeft. Met andere woorden: moet je je in positionering richten op ‘points of parity’ (vergelijkbare features) of op ‘points of difference’ (unieke features)? Onderzoek laat zien dat er een verschil is tussen deze verschillen.
In marketing is een aantal concepten gemeengoed geworden waarvan ik me soms afvraag wat de waarde ervan is. Eén zo’n begrip is differentiatie. Dit woord vind je in elk marketingboek terug, en ja ook ik heb me daaraan schuldig gemaakt. De vraag is echter of differentiatie niet teveel de nadruk op onderscheid legt en te weinig op het ‘aanhaken bij de categorie’.
Het Henry Ford West Bloomfield Hospital in Detroit (Michigan) is een uniek ziekenhuis dat is opgezet vanuit een compleet andere visie. Dat komt doordat het achterliggende concept is uitgewerkt door een man die zijn sporen heeft verdiend in de hotelsector. Gerard van Grinsven – afgestudeerd aan de Hotel Management School Maastricht – heeft jarenlang exclusieve en luxe hotels In Europa en Azië gerund. Totdat hij in 2006 op verzoek van Henry Ford Health Systems een compleet nieuw ziekenhuis mocht opzetten.
In het Profiler model wordt het positioneringstraject voor een merk opgeknipt in drie stadia: een auditfase, een positioneringsanalyse en een executieplanning. Eén van de unieke kenmerken van dit model is dat de mentale ‘road blocks’ die een merk kan opwerpen, in kaart worden gebracht. Dit model is gebaseerd op betekenisstructuuranalyse.
Bij positioneren staan de begrippen differentiatie en relevantie centraal. Een merk moet bij voorkeur onderscheidende eigenschappen hebben (differentiatie), maar deze moeten voor consumenten natuurlijk wel relevant zijn. Drie adviseurs van McKinsey ontwikkelden het Brand Driver model waarin relevantie (laag versus hoog) wordt afgezet tegen differentiatie (laag versus hoog).
Iedereen kent ze wel, de verhalen over underdogs. Ondanks dat ze gedoemd lijken te mislukken weten ze na een heftige strijd toch de top te bereiken. Of het nu gaat om sporters, acteurs, ondernemers of zangers, de underdog inspireert mensen en we zien ze graag winnen. Onderzoekers hebben ontdekt dat de rol van underdog niet alleen sympathie opwekt als het om mensen gaat, maar ook als het om merken gaat.
De Brand Key is een positioneringsmodel. Het wordt in diverse organisaties gebruikt, kent verschillende vormen en namen (bijvoorbeeld ‘Brand Box’) en de oorsprong ervan is daardoor niet geheel duidelijk. Binnen Unilever wordt de vorm gebruikt zoals hier afgebeeld. Voordeel van het model is dat het haast alle relevante stappen van positionering duidelijk maakt; nadeel is dat het accent zwaar ligt op een ‘outside-in’ benadering, waardoor het model minder geschikt is voor merken waar een ‘inside-out’ kracht relevant is (zoals bij dienstverleners).
In positioneringssessies kan nogal eens verwarring ontstaan over het niveau van de positionering. Gaat het om de positionering van het bedrijf als zodanig, om de positionering van het merk of om de positionering van de communicatie rond het merk? Van Kralingen onderscheidde daartoe drie niveaus van positioneren die in dit artikel worden beschreven.
Veel marketeers worstelen met de vraag waarin een nieuw merk kan verschillen van reeds gevestigde concurrenten. Onderzoek toont echter aan dat consumenten denken dat producten met unieke eigenschappen eerder toebehoren aan laatkomers dan aan de eerste toetreder in een markt. Zelfs als een eerste toetreder unieke attributen heeft, zullen consumenten deze eerder toeschrijven aan laatkomers.
In 1993 introduceerden Al Ries en Jack Trout hun ’22 onwrikbare wetten van marketing’ (’22 immutable laws of marketing’), die zijn opgesteld op basis van hun jarenlange marketingervaring. Deze wetten hebben betrekking op diverse marketingaspecten, maar voornamelijk op positionering. De wetten verklaren het succes en dus ook het mislukken van merken en producten. Marketeers zouden zich volgens Ries & Trout maar beter aan deze wetten kunnen houden. Of zoals ze het zelf zeggen: ‘Violate them at your own risk’.
Het wordt steeds moeilijker om door middel van reclame merkbetekenissen over te dragen. Brand managers zullen bij relatief complexe boodschappen daarom al gauw naar andere media zoeken om hun boodschap over het voetlicht te brengen. Een andere oplossing is gelegen in een aanpassing van het merkconcept. Merken met simpele boodschappen en heldere taal winnen steeds vaker de strijd om de aandacht van de consument. Voor dit soort merken draait het om consistentie, eenvoud en visualisatie.
In de Brand Attitude Strategy matrix van Rossiter & Percy wordt een onderscheid gemaakt in vier typen merken. Een brand manager kan op grond van dit model bepalen hoe hij/ zij het merk wil positioneren. Rossiter & Percy onderscheiden twee relevante factoren: betrokkenheid (laag versus hoog) en type aankoopmotivatie (negatief versus positief). Dit is één van de meest met wetenschappelijk onderzoek onderbouwde modellen die er bestaat.
Op het gebied van positionering is de Positioneringskubus een uniek en krachtig model. De ribben van deze kubus representeren drie in consumentengedrag onderscheiden dimensies: cognitie, affectie en conatie (ofwel: denken, voelen en doen). Door merken op deze drie dimensies in te delen, ontstaan acht verschillende typen merken. Voorbeelden zijn: het ‘talk-of-the-town merk’, het ‘smart choice merk’ en het ‘prototype merk’. Dit model is ontwikkeld door SARV International en later aangescherpt door Bex* communicatie.
Op basis van het boek ‘Positioneren’ besloten Rik Riezebos en Jaap van der Grinten een ‘teaser’ te schrijven voor MarketingTribune. Het werd meer dan een teaser omdat ze zichzelf moesten dwingen om de tien meest essentiële regels van positioneren op te stellen.
